MỘT SỐ TÌNH HUỐNG VỀ BỒI THƯỜNG THIỆT HẠI NGOÀI HỢP ĐỒNG

TS. TRẦN THỊ HUỆ – Khoa Pháp luật dân sự, Đại học Luật Hà Nội


1. Quy định của pháp
luật về gây thiệt hại trong trường hợp phòng vệ và trách niệm của pháp
nhân khi người của pháp nhân gây thiệt hại

B là công nhân vừa bị sa thải của công ty
X, đến công ty đòi gặp giám đốc. Vì giám đốc đang tiếp khách, mặt khác,
thấy B đang trong tình trạng say rượu nên A – bảo vệ công ty đã ngăn
chặn không cho vào. B chửi bới, dùng những lời lẽ xúc phạm và cố tình
xông vào công ty. Không kiềm chế nổi, A dùng dùi cui đánh túi bụi vào
lưng B cho đến khi B ngã quy. Kết quả B bị trấn thương nặng.

- Hành vi của A có phải là phòng vệ chính đáng không?

Hành vi của A không được coi là phòng vệ chính đáng.
Mặc dù B cố ý xông vào công ty trong tình trạng say, bị kích động mạnh
nhưng hành vi của B không phải đang tấn công gây thiệt hại hoặc sẽ gây
thiệt hại ngay tức khắc. A có nhiệm vụ bảo vệ công ty nhưng việc A đánh B
túi bụi cho đến khi B ngã quỵ không phải là hành vi chống trả lại một
cách tương xứng với hành vi của B.

- B có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại về sức khoẻ không?

Mặc dù B cũng có lỗi xâm phạm đến danh dự, uy tín,
nhân phẩm của cá nhân cũng như công ty X (Điều 611 BLDS 2005) nhưng việc
A gây thiệt hại cho B đáp ứng đầy đủ 4 yếu tố làm phát sinh trách nhiệm
bồi thường thiệt hại theo hướng dẫn của Nghị quyết Hội đồng thẩm phán
tòa án nhân dân tối cao số 03/2006/ NQ-HĐTP ngày 08/07/2006 Hướng dẫn áp
dụng một số quy định củaBLDS 2005 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp
đồng: có thiệt hại do sức khoẻ bị xâm phạm; có hành vi đánh người trái
pháp luật của A; A có lỗi; có mối quan hệ nhân quả giữa thiệt hại xảy ra
và hành vi trái pháp luật. Vì vậy, B có quyền yêu cầu bồi thường thiệt
hại.



- Ai phải chịu trách nhiệm bồi thường cho B và trách nhiệm bồi thường được giải quyết như thế nào?

A gây thiệt hại cho B khi đang thực hiện công việc
bảo vệ do công ty giao cho. Vì vậy, theo Điều 618 của BLDS 2005 “pháp
nhân phải bồi thường thiệt hại do người của mình gây ra trong khi thực
hiện nhiệm vụ pháp nhân giao cho”, Công ty X có trách nhiệm bồi thường
thiệt hại về sức khoẻ cho B. Theo Điều 618 BLDS 2005, “nếu pháp nhân đã
bồi thường thiệt hại thì có quyền yêu cầu người có lỗi trong việc gây ra
thiệt hại phải hoàn trả một khoản tiền theo quy định của pháp luật”, vì
vậy, xem xét A có lỗi đánh B đến mức trấn thương nặng nên A có trách
nhiệm bồi hoàn lại cho Công ty.

B cũng có lỗi do xâm phạm đến danh dự, uy tín, nhân
phẩm của A cũng như thành viên công ty, xông vào công ty một cách trái
phép nên B cũng phải chịu một phần trách nhiệm. Theo Điều 617 BLDS 2005,
“khi người bị thiệt hại cũng có lỗi trong việc gây thiệt hại thì người
gây thiệt hại chỉ phải bồi thường phần thiệt hại tương ứng với mức độ
lỗi của mình”.

2. quy định của pháp luật về việc xác định lỗi trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại

A và B là hai anh em đồng hao. Một lần, A
gặp B đi làm đồng về qua ngõ nhà mình, sẵn có ấm trà ngon nên A cố níu
kéo mời B vào nhà mình uống trà. B một mực từ chối vì đang bận. Cậy mình
to khoẻ, A vòng tay ôm hai chân B, vác B lên vai định “cưỡng chế” B vào
nhà uống trà. B cố giãy giụa, A buồn cười quá nên tuột tay, làm B ngã,
đầu cắm xuống đất. Bệnh viện án xác định B bị trấn thương đốt sống cổ,
dẫn đến liệt toàn thân. Gia cảnh của A rất khó khăn.

- Ai có lỗi trong vụ việc trên?

Mặc dù A có ý tốt chỉ muốn mời B vào nhà mình uống
trà và không cố ý gây thiệt hại cho B nhưng trong vụ việc này, A đã có
lỗi vô ý gây thiệt hại cho B. Nghị quyết Hội đồng thẩm phán tòa án nhân
dân tối cao số 03/2006/ NQ-HĐTP ngày 08/07/2006 Hướng dẫn áp dụng một số
quy định củaBLDS 2005 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng quy định:
“vô ý gây thiệt hại là trường hợp một người không thấy trước hành vi của
mình có khả năng gây thiệt hại, mặc dù phải biết hoặc có thể biết trước
thiệt hại sẽ xảy ra hoặc thấy trước hành vi của mình có khả năng gây
thiệt hại”. Việc B giãy giụa là phản ứng bình thường của B khi bị A
cưỡng ép, vì vậy B không có lỗi đối với thiệt hại

- Trách nhiệm bồi thường và xác định thiệt hại như thế nào?

A có trách nhiệm bồi thường thiệt hại gây ra cho B.
Trong trường hợp này, do B bị trấn thương dẫn đến liệt toàn thân, hoàn
toàn mất khả năng lao động nên Theo Điều 609 BLDS 2005, A phải bồi
thường các khoản sau: Chi phí hợp lý để cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi
sức khoẻ và chức năng bị mất, bị giảm sút của B; thu nhập bị mất của B;
Chi phí cho người chăm sóc B do B bị liệt toàn thân; và một khoản bù đắp
tổn thất về tinh thần do các bên thoả thuận, nếu không thoả thuận được
thì mức tối đa không quá ba mươi tháng lương tối thiểu. Theo Điều 612
BLDS 2005, “trong trường hợp người bị thiệt hại mất hoàn toàn khả năng
lao động thì người bị thiệt hại được hưởng bồi thường đến khi chết”, do
đó ông B được hưởng tiền bồi thường đến khi chết.

Theo khoản 2 Điều 605 BLDS 2005, người gây thiệt hại
có thể được giảm mức bồi thường nếu do lỗi vô ý mà gây thiệt hại quá lớn
so với khả năng kinh tế trước mắt và lâu dài của mình, vì vậy, ông A có
thể đề nghị để được giảm mức bồi thường.

3. Quy định của pháp luật khi người gây thiệt hại do uống rượu nên không tự chủ được hành vi

P và Q là bạn thân thời đi học, sau mấy
chục năm không gặp, bây giờ vô tình mới gặp lại. P kéo Q vào quán vừa
uống rượu, vừa hàn huyên. Q không uống được rượu nhưng vì P ép quá, nể
bạn, Q cố uống vài chén cho P vui lòng. Lúc đứng dậy ra về, Q thấy đầu
choáng váng, đi được vài bước, Q xô vào một chiếc bàn trong quán, làm đổ
nồi lẩu đang sôi vào hai vị khách đang ngồi ăn khiến họ bị bỏng nặng.

- Ai phải bồi thường, vì sao?

Điều 615 BLDS 2005 quy định: “người do uống
rượu hoặc do dùng chất kích thích mà lâm vào tình trạng mất khả năng
nhận thức và làm chủ hành vi của mình, gây thiệt hại cho người khác thì
phải bồi thường”. Trong trường hợp này, mặc dù P cố ý ép Q uống nhưng Q
hoàn toàn có thể từ chối. Q không uống được rượu nhưng vì nể bạn mà uống
say, gây thiệt hại cho người khác thì tự Q phải chịu trách nhiệm bồi
thường.

- P có phải chịu trách nhiệm gì không?

Theo khoản 2 Điều 615 BLDS 2005, khi một người cố ý
dùng rượu hoặc chất kích thích làm cho người khác lâm vào tình trạng mất
khả năng nhận thức và làm chủ hành vi của họ gây ra thiệt hại thì phải
bồi thường cho người bị thiệt hại”. Trong trường hợp này, P chỉ nài ép Q
uống. Q hoàn toàn có thể từ chối nhưng do quá nể bạn, Q đã uống, tự đặt
mình vào tình trạng say. Vì vậy, P không phải chịu trách nhiệm dân sự
đối với thiệt hại do Q gây ra. Nếu P dùng vũ lực, hoặc đe doạ để cưỡng
ép Q uống rượu, hoặc P lừa dối Q dẫn đến làm Q mất khả năng kháng cự mà
uống say thì P phải thay Q bồi thường.

4. Quy định của pháp luật trong trường hợp nhiều người gây thiệt hại

Biết cả nhà anh K về quê, A, B, C bàn bạc
với nhau chờ đêm đến sẽ phá khóa nhà K để vào trộm cắp tài sản. Đêm đó,
chỉ có A, B phá khóa vào lấy xe máy, tiền, vàng và một số tài sản khác,
trị giá khoảng 100 triệu đồng. C nhận trách nhiệm tìm chỗ tiêu thụ số
tài sản trộm cắp trên. D thuê nhà gần đó, khi đi chơi đêm về thấy nhà K
cửa mở toang, liền lẻn vào, bê nốt ti vi và một số đồ đạc khác (do A, B
bỏ lại vì không mang đi được) trị giá khoảng 10 triệu. Sau thời gian
điều tra, công an tìm ra A, C, D; còn B hiện vẫn đang bỏ trốn. Số tài
sản trộm cắp chúng đều đã bán và tiêu dùng hết.

- K có quyền kiện ai để yêu cầu bồi thường?

K có quyền kiện A, B, C và D để yêu cầu bồi thường
thiệt hại về tài sản. Mặc dù chưa bắt được B nhưng B vẫn là bị đơn trong
vụ án này.

- Trách nhiệm bồi thường của A, B, C, D được xác định như thế nào?

Trong vụ án trên, A, B, C, D đều có hành vi trái pháp
luật gây thiệt hại cho K. Hành vi gây thiệt hại của D hoàn toàn độc lập
và riêng rẽ với A, B, C nên D phải bồi thường phần thiệt hại về tài sản
mà D gây ra trị giá 10 triệu đồng. C mặc dù không trực tiếp trộm cắp
tài sản của K nhưng do đã có sự bàn bạc, thoả thuận trước với A, B, có
nghĩa là A, B, C cùng thống nhất về ý chí trong việc trộm cắp tài sản
của K. Theo Điều 616 BLDS 2005, “trong trường hợp nhiều người cùng gây
thiệt hại thì những người đó phải liên đới bồi thường cho người bị thiệt
hại”. Vì vậy, A, B, C phải liên đới bồi thường thiệt hại cho K số tài
sản trị giá 100 triệu đồng. K có thể yêu cầu bất kỳ ai trong số A, B, C
phải thực hiện toàn bộ nghĩa vụ bồi thường thiệt hại

5. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại khi nhiều người cũng thống nhất ý chí gây thiệt hại cho người khác

H là nhân viên phục vụ bàn trong nhà
hàng, yêu K cũng là bảo vệ trong nhà hàng. T là khách quen, thỉnh thoảng
đến ăn uống, say rượu, có lần sàm sỡ, trêu gẹo H làm H rất tức nhưng
đành cố chịu. H khóc, tâm sự với K. K dặn H khi nào T đến thì thông báo
cho K để K trả thù cho. Hôm đó, thấy T đến nhà hàng cùng 1 một số người
bạn, H gọi điện thoại cho K, còn dặn K nếu đánh thì chỉ đánh dằn mặt
thôi, đừng mạnh tay quá. K rủ P, một người bạn thân cùng làm trong nhà
hàng, thủ sẵn dao, chờ bên ngoài. Khi T ra khỏi nhà hàng, H gọi điện
thoại cho K, thông báo để K nhận diện ra T và xe của T. P chở K đi xe
máy sau xe của T. Đến chỗ đường vắng, K rút dao đâm hai nhát vào lưng T
gây trọng thương làm T chết. Hai ngày sau, Công an đã điều tra và ra
lệnh bắt H, K, P.

- Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do xâm phạm tính mạng của T như thế nào?

Theo Điều 616 BLDS 2005, “trong trường hợp nhiều
người cùng gây thiệt hại thì những người đó phải liên đới bồi thường cho
người bị thiệt hại”. Trong vụ án này, K là người cố ý và trực tiếp xâm
phạm tính mạng của T, vì vậy, K phải chịu trách nhiệm bồi thường tương
ứng với phần lỗi của mình. P mặc dù chỉ chở K những cũng phải chịu trách
nhiệm đối với một phần thiệt hại. H mặc dù không mong muốn xâm phạm đến
tính mạng của T nhưng H cũng có lỗi trong việc gây thiệt hại cho K. Vì
K, H, P cùng thống nhất về ý chí gây thiệt hại cho T nên K, H, P phải
liên đới bồi thường. Tiền bồi thường gồm: chi phí cho việc mai táng,
tiền cấp dưỡng cho những người mà T có nghĩa vụ cấp dưỡng khi còn sống;
tiền bù đắp tổn thất về tinh thần cho gia đình nạn nhân.

- Nhà hàng nơi K, H, P đang làm việc có phải chịu trách nhiệm gì không?

Mặc dù K, H, P là người làm công trong nhà hàng, tuy
nhiên, việc họ gây thiệt hại cho T không phải khi đang thực hiện công
việc do nhà hàng giao cho. Vì vậy, nhà hàng không phải chịu trách nhiệm
đối với cái chết của T.

6. Quy định của pháp luật trong trường hợp gây thiệt hại do bị người khác xúi giục và không làm chủ được hành vi

A, B, C là người cùng xóm. A vốn có thù
hằn với B. Biết C là người dễ bị kích động, lại nghiện rượu, A lập mưu
mời C đến uống rượu thịt chó với mình. Khi C đã ngà ngà, A nhỏ to xúi
bẩy, đặt chuyện để gây hiềm khích giữa C và B. C tin lời A, tưởng B chơi
xấu mình nên trong cơn say rượu đến gây sự, chém B bị thương.

- Xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong vụ việc này?

Mặc dù A cố ý mời C uống rượu, lại đặt chuyện gây
hiềm khích nhằm dùng C như một công cụ để gây thiệt hại cho B nhưng chỉ
có C phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại vì hai lý do. Thứ nhất:
Hành vi trái pháp luật của C là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến thiệt hại
về sức khỏe của B; Thứ hai: C hoàn toàn có khả năng nhận thức và làm chủ
hành vi nhưng tự C đã đặt mình vào tình trạng say và gây thiệt hại cho
B. Vì vậy C phải chịu trách nhiệm bồi thường theo Điều 615 BLDS 2005.
Hành vi của A không phải là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến thiệt hại cho
B, vì vậy A không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

7. Quy định của pháp luật trong trường hợp gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết

Do có mâu thuẫn trong việc làm ăn, A tìm B
để trả thù. Gặp B, A tay cầm dao nhọn, lao vào đình chém B. B sợ quá bỏ
chạy tháo thân, trong lúc A đuổi sát gần, B không có cách nào khác đã
chạy xô vào chị X đi xe đạp bán trứng khiến chị ngã, bị thương, trứng vỡ
hỏng hết. Dân phòng và công an đã bắt giữ cả A, B.

- Việc gây thiệt hại của B có phải là gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết không?

Việc B gây thiệt hại cho chị X là gây thiệt hại trong
tình thế cấp thiết vì: A đang có hành vi tấn công đe doạ trực tiếp đến
tính mạng của B; B không có đường chạy thoát thân nên đã va vào chị X;
thiệt hại B gây ra cho chị X nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn chặn;

- Ai có trách nhiệm bồi thường cho chị X?

Theo Điều 615 BLDS, người gây thiệt hại trong tình
thế cấp thiết không phải bồi thường cho người bị thiệt hại. Người đã gây
ra tình thế cấp thiết dẫn đến thiệt hại phải bồi thường cho người bị
thiệt hại. Vì vậy, A có trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại cho chị
X.

8. Quy định của pháp luật khi gây thiệt hại trong trường hợp phòng vệ chính đáng

Lợi dụng đêm tối, N phá rào vào nhà máy Z
để trộm cắp. Khi đang bê một thùng hàng, N bị H – bảo vệ nhà máy phát
hiện. Thấy H quát to, N vừa ôm thùng hàng, đồng thời rút trong người ra
một con dao bầu, doạ nếu H xông vào sẽ đâm chết. N tay cầm dao, tay xách
thùng hàng, chạy giật lùi về phía hàng rào. H nhanh tay nhặt được chiếc
búa đóng hàng, nhằm phía N ném. Chiếc búa rơi trúng đầu khiến N ngã
quỵ. H gọi người đưa N đi cấp cứu. Kết quả, N bị trấn thương não, dẫn
đến mất khả năng nhận thức.

- Hành vi gây thiệt hại của H có phải là hành vi trái pháp luật không?

H đã gây thiệt hại cho N trong trường hợp phòng vệ
chính đáng vì: N có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại đến tài sản của
nhà máy; hành vi gây thiệt hại của H là cần thiết và tương xứng với
hành vi xâm phạm, vì H không có điều kiện lựa chọn biện pháp chống trả
thích hợp khác; hành vi phòng vệ nhằm vào kẻ tấn công là N nhằm ngăn
chặn hành vi trộm cắp của N.

- N có được bồi thường thiệt hại không?

N hoàn toàn có lỗi đối với thiệt hại xảy ra, vì vậy theo Điều
617 BLDS, khi người bị thiệt hại hoàn toàn có lỗi gây ra thiệt hại,
người gây thiệt hại không phải bồi thường. Vì vậy, N không được bồi
thường thiệt hại.

9. Quy định của pháp luật trong trường hợp người chưa thành niên gây thiệt hại

P và Q (16 tuổi) là học sinh lớp 10 cùng
đi học về bằng chiếc xe đạp nam gióng ngang. P ngồi trên yên và đạp
pê-đan; Q ngồi trên gióng ngang điều chỉnh tay lái. Khi đang ngênh ngang
phóng xe đạp trên vỉa hè, do mải cười đùa, họ đã đâm xe vào cụ T – 79
tuổi đang đi bách bộ, làm cụ ngã, gẫy cột sống. Mặc dù đã được điều trị
nhưng kết quả cụ T do bị trấn thương nặng nên phải nằm liệt, không đi
lại được.

- Cụ T có quyền kiện ai để yêu cầu bồi thường?

Vì P và Q đều 16 tuổi nên theo khoản 2 Điều 606 BLDS
2005, P và Q phải tự bồi thường bằng tài sản của mình. Trong trường hợp
này, cụ T có thể kiện P và Q với tư cách là bị đơn dân sự. Nếu P và Q
không có tài sản hoặc không đủ tài sản để bồi thường thì cha, mẹ của P, Q
phải bồi thường phần còn thiếu bằng tài sản của mình. Trong trường hợp
này, cha, mẹ của P, Q là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

- Xác định trách nhiệm bồi thường của P, Q như thế nào?

Hành vi của P và Q cùng gây thiệt hại cho cụ T, vì vậy theo Điều 616 BLDS 2005, P và Q phải liên đới bồi thường.

- Thiệt hại về sức khoẻ được bồi thường trong vụ việc này?

Theo Điều 609 BLDS và Nghị quyết Hội đồng thẩm phán
tòa án nhân dân tối cao số 03/2006/ NQ-HĐTP ngày 08/07/2006 Hướng dẫn áp
dụng một số quy định của BLDS 2005 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp
đồng, Cụ T được bồi thường các khoản thiệt hại sau:

- Các chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng,
phục hồi sức khoẻ và chức năng bị mất, bị giảm sút bao gồm: tiền thuê
phương tiện đến bệnh viện, tiền thuốc, viện phí, chi phí chiếu chụp X
quang, tiền bồi dưỡng…

- Vì cụ T hoàn toàn không đi lại được và cần người
thường xuyên chăm sóc nên tiền bồi thường còn bao gồm các chi phí cho
người chăm sóc

- Việc gây thiệt hại ít nhiều có ảnh hưởng đến việc
giao tiếp, sinh hoạt của cụ T, dẫn đến ảnh hưởng đến tâm tư, tình cảm,
vì vậy, cụ T có thể được hưởng khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần
do các bên thoả thuận, tối đa không quá 30 tháng lương tối thiểu do Nhà
nước quy định.

Vì cụ T đã già, hết tuổi lao động nên không phải bồi thường thu nhập bị mất hoặc bị giảm sút cho cụ.

10. Quy định của pháp luật trong trường hợp súc vật gây thiệt hại

A là người chuyên buôn trâu. Hôm đó, A
giao cho K – người làm thuê đưa 5 con trâu đến lò mổ của B (B mua trâu
của A). Đang đi trên đường, do chiếc ô tô của T bấm còi quá lớn, một con
trâu tự dưng vùng bỏ chạy. K hô hoán mọi người giúp mình đuổi bắt con
trâu. Do nhiều người la hét náo loạn, con trâu hoá điên, liên tiếp đâm,
húc, gây thương tích cho 3 người đang đi trên đường.

- Ai phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do con trâu gây ra?

A là người phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại
theo các Điều 622, 625 BLDS 2005. Mặc dù A bán trâu cho B nhưng trâu
chưa được giao đến lò mổ của B, vì vậy, A vẫn là chủ sở hữu súc vật. K
là người đang có nghĩa vụ quản lý trâu đã để trâu gây thiệt hại trong
khi thực hiện công việc A giao cho. Việc ô tô của T bấm còi quá to không
phải là hành vi trái pháp luật dẫn đến thiệt hại. A vừa là chủ sở hữu
súc vật, là người thuê K làm công, vì vậy, A có trách nhiệm bồi thường
thiệt hại do súc vật của mình gây ra trong khi người làm công của A đang
quản lý. Sau đó, do K có lỗi trong việc quản lý trâu dẫn đến trâu gây
thiệt hại nên A có thể yêu cầu K hoàn trả tiền bồi thường.

11. Quy định của pháp
luật đối với người sản xuất, kinh doanh không đảm bảo chất lượng của
hàng hóa mà gây thiệt hại cho người tiêu dùng

Anh A sai con là B đến cửa hàng đại lý
của C để mua 3 chai bia. C bảo B tự lấy bia ở trong két. Khi B vừa cầm
chai bia lên, tự dưng chai bia nổ, một mảnh vỡ vở chai găm vào mắt B gây
rách giáp mạc. Ai phải bồi thường?

Nếu nguyên nhân gây nổ chai bia là do đại lý của C bảo quản sai quy cách thì C phải bồi thường;

Nếu C chứng minh mình không có lỗi trong việc bảo
quản thì hãng bia phải bồi thường cho cháu B theo Điều 630 BLDS 2005 –
Bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng “Cá nhân,
pháp nhân, chủ thể sản xuất, kinh doanh không bảo đảm chất lượng hàng
hóa mà gây thiệt hại cho người tiêu dùng thì phải bồi thường thiệt hại”.

12. Quy định của pháp luật khi súc vật gây thiệt hại

Ông P có một con trâu, giao cho Q (10
tuổi – là con trai ông) chăn dắt. Khi chị H đang gieo mạ trên đồng đã bị
con trâu húc té ngửa, sừng của nó đâm trúng mắt chị, khiến chị bị
thương tật ở mắt. Chị H yêu cầu ông P phải bồi thường thiệt hại vì con
trâu của ông đã gây thiệt hại cho chị. Ông P cho rằng, chị H cũng có lỗi
trong việc con trâu gây ra thiệt hại. Do chị H tay cầm bó mạ đứng hua
hua trên bờ ruộng làm con trâu tưởng chị cho nó ăn nên đã chạy lại giành
bó mạ. Nếu chị không tiếc của, để nó ăn thì đã không xảy ra sự việc
đáng tiếc trên. Vì chị H cố tình giằng co bó mạ với con trâu dẫn đến nó
đã húc chị.

- Ai có lỗi trong việc gây thiệt hại?

Điều 625 BLDS quy định: “Chủ sở hữu súc vật phải bồi
thường thiệt hại do súc vật gây ra cho người khác”. Cháu Q là người đang
chăn dắt, quản lý trâu nhưng do Q là người chưa thành niên, nên P – bố Q
và là chủ sở hữu con trâu là người có lỗi đối với thiệt hại do con trâu
gây ra.

Chị H không có lỗi làm cho con trâu gây thiệt hại cho
chị. Chị cầm bó mạ để gieo không phải là hành động khiêu khích con
trâu. Việc chị giằng lại bó mạ không cho trâu ăn là phản ứng bình thường
để bảo vệ tài sản của mình. Trong trường hợp này, chỉ có chủ sở hữu của
súc vật có lỗi trong việc quản lý súc vật. Vì vậy, ông P phải bồi
thường toàn bộ thiệt hại cho chị H theo Điều 625 BLDS 2005 – Bồi thường
thiệt hại do súc vật gây ra.

13. Quy định của pháp luật trong trường hợp người điều khiển ô tô gây ra tình thế cấp thiết dẫn đến thiệt hại

Chị A nhờ anh B (lái xe cơ quan) lấy xe ô
tô của nhà chị, chở chị đi Hà Nội có công việc gia đình. Trên đường đi,
anh B phóng xe với tốc độ cao , vượt ẩu, lấn sang phần đường đối diện,
suýt đâm vào một chiếc xe con đi ngược chiều. Rất may người lái xe con
là S đã kịp đánh tay lái vào bên phải đường để tránh trong tích tắc. Xe
của S đã đâm vào tường rào nhà chị G, làm đổ tường, xe của S cũng bị bẹp
đầu, vỡ gương. Chị H bắt đền S phải bồi thường thiệt hại bức tường đổ
là 2 triệu đồng? S cho rằng do anh tránh xe của B nên mới gây thiệt hại,
vì vậy, B phải bồi thường thiệt hại cho anh và cho chị G.

- Xác định trách nhiệm bồi thường đối với thiệt hại của G và S

Đối với thiệt hại của chị G: Mặc dù S là người gây
thiệt hại về tài sản cho chị G nhưng là gây thiệt hại trong tình thế cấp
thiết. Để tránh thiệt hại mà xe của B có thể gây ra, S không có cách
lựa chọn nào khác là đánh tay lái vào bên phải đường, nên đã gây thiệt
hại cho chị G. Thiệt hại bức tường đổ rõ ràng là nhỏ hơn thiệt hại về
con người và tài sản đã tránh được. Vì vậy, theo khoản 1 Điều 614, người
gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết không phải bồi thường cho người
bị thiệt hại. B là người gây ra tình thế cấp thiết dẫn đến thiệt hại xảy
ra phải bồi thường cho người bị thiệt hại theo khản 3 Điều 614.

Đối với thiệt hại hư hỏng xe của S, B là người gây ra
tình thế cấp thiết dẫn đến thiệt hại, vì vậy, B phải chịu trách nhiệm
bồi thường.

- Thiệt hại xảy ra có phải do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra không?

Xe ô tô là nguồn nguy hiểm cao độ, nhưng trong vụ
việc này, thiệt hại không phải do tự bản thân nguồn nguy hiểm cao độ gây
ra mà hoàn toàn do lỗi của người điều khiển. Vì vậy, không áp dụng
trách nhiệm bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra.

- Chị A có phải liên đới chịu trách nhiệm cùng B không khi chị là chủ xe, đồng thời anh B đưa chị đi công việc của chị

Chị A là chủ xe, đồng thời anh B đưa chị đi công việc
của chị nhưng chị A không có hành vi trái pháp luật, không có lỗi đối
với thiệt hại. Thiệt hại xảy ra hoàn toàn do anh B phóng nhanh, vượt ẩu,
đi lấn đường. Vì vậy, anh B phải chịu trách nhiệm đối với toàn bộ thiệt
hại.

14. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại khi bảo vệ toà án gây thiệt hại

Anh A là bảo vệ Tòa án huyện Z. Trong một
phiên toà hình sự, gia đình bị cáo do bênh vực người thân của mình, tức
giận nên đã lao vào tấn công người bị hại khi người này đang cung cấp
lời khai tại tòa. Trong lúc lộn xộn, để giữ trật tự phiên tòa, A đã nhảy
vào dùng dùi cui đánh túi bụi những đối tượng trên, đặc biệt gây thương
tích khá nặng cho N. N đã làm đơn yêu cầu Tòa án huyện Z và A phải bồi
thường thiệt hại về sức khoẻ cho mình.

- N có quyền yêu cầu bồi thường không?

Mặc dù N cũng có lỗi trong việc A gây thiệt hại,
nhưng hành vi đánh người của A là hành vi trái pháp luật gây thiệt hại,
vì vậy, N có quyền yêu cầu bồi thường. Tuy nhiên, theo Điều 617 – bồi
thường thiệt hại trong trường hợp người bị thiệt hại có lỗi, N cũng phải
chịu trách nhiệm đối với một phần thiệt hại.

- A hay Tòa án huyện Z phải bồi thường? Có áp
dụng trách nhiệm bồi thường thiệt hại do người có thẩm quyền của cơ quan
tố tụng gây ra không?

A gây thiệt hại cho N trong khi thực hiện nhiệm vụ
được giao. Vì vậy, Tòa án huyện Z nơi A công tác có trách nhiệm bồi
thường thiệt hại do A gây ra. A chỉ là bảo vệ của toà án, không phải là
người có thẩm quyền tiến hành hoạt động xét xử, thi hành án. Vì vậy,
không áp dụng Điều 620 BLDS 2005 – Bồi thường thiệt hại do người có thẩm
quyền của cơ quan tiến hành tố tụng gây ra. Nếu A là cán bộ trong biên
chế của tòa án thì áp dụng trách nhiệm bồi thường thiệt hại do cán bộ,
công chức gây ra Điều 619 BLDS 2005; Nếu A là nhân viên làm việc theo
chế độ hợp đồng với Tòa án thì áp dụng trách nhiệm bồi thường thiệt hại
do cán bộ, công chức gây ra Điều 619 BLDS 2005. Toà án huyện Z có quyền
yêu cầu A hoàn trả một khoản tiền do việc A có lỗi đánh người.

Theo Điều 617 BLDS, N có cũng có lỗi trong việc để A gây thiệt hại cho N. vì vậy, N cũng phải chịu một phần trách nhiệm.

15. Quy định của pháp luật về bồi thường thiệt hại do người có thẩm quyền của cơ quan tiến hành tố tụng gây ra.

A bị mất trộm 70 triệu đồng và 15.000 đô
la Mỹ để trong ngăn kéo phòng làm việc. A nghi ngờ B là người quét dọn
vệ sinh nên đã tố cáo B với cơ quan công an. Cơ quan điều tra căn cứ vào
dấu vân tay của B trên bàn làm việc của A, cộng với thái độ lo sợ của B
nên ra lệnh tạm giam B, lệnh tạm giam được Viện kiểm soát phê chuẩn.
Viện kiểm sát nhanh chóng lập cáo trạng truy tố B trước Tòa. Vụ án được
xét xử tại Tòa án nhân dân quận X. Trước tòa, B một mực kêu oan và phủ
nhận lời khai trước đây tại cơ quan điều tra. Tòa án căn cứ vào kết luận
của cơ quan điều tra đã tuyên xử B 3 năm tù giam, đồng thời căn nhà của
B bị phát mại, bán đấu giá được 200 triệu để thi hành án. Một năm sau,
cơ quan A làm việc lại bị mất trộm tiền và một số tài sản giá trị khác.
Cơ quan công an đã bắt được T – một nhân viên cơ quan. Qua đấu tranh với
T, T khai nhận một năm trước đã trộm tiền của A. Bản án trước đây bị
huỷ, B được trả tự do và đã làm đơn yêu cầu A, Tòa án quận X bồi thường
thiệt hại do xử oan cho mình.

- B có được bồi thường thiệt hại không?

Theo quy định của Nghị quyết 388/2003/NQ-UBTVQH 11
của Uỷ ban thường vụ quốc hội Về bồi thường thiệt hại cho người bị oan
do người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự gây ra, B là
người đang chấp hành hình phạt tù, nhưng đã có bản án, quyết định của
tòa án xác định B không thực hiện hành vi phạm tội. Vì vậy, B thuộc
trường hợp được bồi thường theo Nghị quyết 388/2003/NQ.

- Cơ quan nào có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho B?

Căn cứ Điều 10, Nghị quyết 388, Toà án quận X phải bồi thường thiệt hại cho B.Tòa
án quận X đã tuyên B có tội, nhưng sau đó bản án bị huỷ vì B không thực
hiện hành vi phạm tội, vì vậy, Tòa án quận X có trách nhiệm phải bồi
thường cho B. Mặc dù các khâu trong hoạt động tố tụng có liên quan đến
nhau, Tòa án xét xử dựa trên kết luận của cơ quan điều tra, cáo trạng
của Viện kiểm sát, nhưng Thông tư liên tịch số 01/2004/TTLT – VKSNDTC –
BCA – TANDTC – BTP – BQP – BTC hướng dẫn thi hành một số quy định của
Nghị quyết 388/NQ – QBTVQH 11 đã hướng dẫn: “Khi xác định được một người
bị oan thì cơ quan có trách nhiệm bồi thường thiệt hại là cơ quan xử lý
oan sau cùng, không phụ thuộc có cơ quan tiến hành tố tụng đã xử oan
một phần”.

- Xác định thiệt hại gây ra cho B, biết trước
khi bị bắt, B có thu nhập là 1 triệu đồng/tháng; căn nhà của B đã bị
phát mại hiện tại có giá trị 320 triệu

Theo quy định của Nghị quyết 388/2003/NQ-UBTVQH 11
của Uỷ ban thường vụ quốc hội Về bồi thường thiệt hại cho người bị oan
do người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự gây ra và Thông
tự liên tịch số 01/2004/TTLT – VKSNDTC – BCA – TANDTC – BTP – BQP – BTC
hướng dẫn thi hành một số quy định của Nghị quyết 388/NQ – QBTVQH 11,
xác định thiệt hại gây ra cho B bao gồm:

- Thiệt hại về tài sản: Đối với căn nhà của B đã bị
phát mại, bán đấu gía để thi hành án, B được bồi thường thiệt hại theo
giá trị của căn nhà tại thời điểm giải quyết việc bồi thường là 320
triệu đồng (Căn cứ Điều 8 NQ 388);

- Thiệt hại do thu nhập bị mất: Trước khi bị bắt, B
có thu nhập hợp pháp và ổn định là 1 triệu đồng/tháng. Vì vậy, B phải
được bồi thường khoản thu nhập bị mất trong thời gian tạm giam và chấp
hành hình phạt tù (tính đến ngày được trả tự do) (Căn cứ Điều 9 NQ 388);

- Thiệt hại do tổn thất về tinh thần: Do B bị kết án
oan nên B được yêu cầu bồi thường tổn thất về tinh thần trong thời gian
bị tạm giam và chấp hành hình phạt tù. Mức bồi thường được xác định mỗi
ngày bị tạm giữ, tạm giam, chấp hành hành phạt tù được tính bằng ba ngày
lương tối thiểu do Nhà nước quy định tại thời điểm giải quyết việc bồi
thường (Căn cứ Điều 5 NQ 388)

- Khoản tiền bồi thường được lấy từ nguồn nào và cách thức chi trả?

Theo NQ 388, kinh phí bồi thường thiệt hại được lấy
từ ngân sách nhà nước; Cơ quan có trách nhiệm phải bồi thường cho người
bị oan trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được bản án, quyết định
xác định người bị oan. Người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình
sự có lỗi gây oan do lỗi của mình có nghĩa vụ hoàn trả theo quy định của
pháp luật.

- A có phải chịu trách nhiệm khi đã tố cáo B trộm cắp đến cơ quan điều tra không?

A không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại vì
việc A bị mất trộm và cung cấp thông tin cho cơ quan điều tra không
phải là hành vi trái pháp luật.

16. Ai phải bồi thường khi ong bò vẽ gây thiệt hại

Ông A và ông B vốn là bạn tri kỷ ở cùng
xóm. Hôm đó, A thấy buồn nên sang nhà B rủ B có rượu thì mang ra uống. B
đùa A, chỉ lên cây xoài cao trước sân nhà mình thách: nếu ông A trèo
lên cây xoài, lấy được tổ ong bò vẽ ở trên đó thì ông B sẽ thưởng cho
ông A 2 lit rượu. Sau một hồi cò kè, phần thưởng được tăng lên thành 5
lít rượu. Ông A sốt sắng đi tìm thang để trèo lên cây, còn ông cũng cầm
can đi mua rượu. Trèo đến gần tổ ong, ông A dùng sào chọc vào tổ ong.
Ong bay ra, vây lấy ông A đốt. Ông A tối tăm mặt mũi kêu cứu. Hàng xóm
chạy sang vội đưa ông đi bệnh bệnh viện nhưng khi đến bệnh viện, ông A
chết vì trúng độc. Vợ con ông A sang bắt đền, buộc ông B phải bồi
thường.

- Ong bò vẽ có phải là nguồn nguy hiểm cao độ không?

Theo Điều 623 BLDS 2005, ong bò vẽ dù không phải là
thú dữ nhưng do tính chất tự nhiên, hoang dã và nguy hiểm của chúng, có
thể coi là các loại nguồn nguy hiểm cao độ khác do pháp luật quy định.

- Ông B vừa là chủ sở hữu cây xoài, là người
thách ông A trèo lên cây lấy tổ ong, ông B có phải chịu trách nhiệm bồi
thường thiệt hại cho ông A?

Ông A là người có khả năng nhận thức và làm chủ hành
vi. Đáng lẽ ra ông A phải nhận thức được việc trèo lên cây lấy tổ ong là
nguy hiểm, và nếu cần thì phải tìm biện pháp an toàn hơn cho mình. Ông B
chỉ thách đố chơi nhưng ông A đã tự trèo cây và tự gây thiệt hại cho
mình. Vì vậy, ông B không phải chịu trách nhiệm. Trong trường hợp này,
theo Điều 617 BLDS 2005, thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi của người bị
thiệt hại, vì vậy, người bị thiệt hại phải tự chịu. Ông B là chủ sở hữu
cây xoài nhưng không phải chịu trách nhiệm.

17. Trách
nhiệm bồi thường thiệt hại khi bảo vệ siêu thị bắt giữ, gây thiệt hại
cho khách hàng khi khách hàng vi phạm nội quy của siêu thị?

Hai thanh niên là N và M vào trung tâm
thương mại X chơi, vừa đi xem quầy hàng, vừa ăn bánh ngọt. A là nhân
viên bảo vệ nhắc nhở nội quy của trung tâm thương mại là khách không
được ăn uống trong các quầy hàng. N và M lờ đi, vẫn điềm nhiên ăn tiếp. A
nói với B là một nhân viên bảo vệ khác. A và B xông tới, dùng còng tay
để còng tay N và M, vừa đánh vừa hô trộm để khách hàng khác tưởng N và M
trộm cắp hàng hóa. N và M bị giữ lại đến tối mới được thả về, sau khi
phải xin lỗi, lạy lục, van xin A và B nhiều lần. Do bị đánh, N và M đều
bị thương tích ở mặt và người. Riêng N do vết thương khá nặng, N phải
nghỉ việc, điều trị ở bệnh viện nhiều ngày. Sau đó, N và M đã tố cáo
nhân viên bảo vệ của trung tâm đến các cơ quan chức năng và yêu cầu được
bồi thường.

- Hành vi của A và B đúng hay sai?

Việc A, B còng tay N, M đánh, sau đó lại giữ N, M
trong trung tâm nhiều giờ liền là trái pháp luật. Bảo vệ trung tâm
thương mại không phải là người có thẩm quyền còng tay hay đánh người,
giữ người.

- Ai phải bồi thường thiệt hại cho N, M?

N, M là nhân viên của trung tâm thương mại, gây thiệt
hại khi đang thực hiện công việc được giao. Vì vậy, theo Điều 618, bồi
thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra, trung tâm phải bồi
thường thiệt hại cho N, M. Sau khi đã bồi thường cho N, M, trung tâm có
quyền yêu cầu A, B phải hoàn trả một khoản tiền bồi thường thiệt hại.

- Xác định thiệt hại gây ra cho N và M?

Hành vi của A, B – bảo vệ trung tâm thương mại đã gây
ra thiệt hại đến sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm của N và M. Vì vậy, trung
tâm phải bồi thường thiệt hại về sức khoẻ theo Điều 609 BLDS 2005 và
thiệt hại về danh dự, uy tín, nhân phẩm theo Điều 611 BLDS 2005

18. Quy định của pháp luật về bồi thường thiệt hại do người dưới 15 tuổi gây ra trong thời gian trường học quản lý

Trường Trung học cơ sở X tổ chức cho các
em thiếu nhi lớp 7 đi thăm quan và cắm trại tại Ao Vua. Hùng (12 tuổi)
cố tình trêu đùa, đã đẩy Nga – một bạn gái cùng lớp ngã xuống suối ,
không ngờ đầu Nga đập vào đá dẫn đến trấn thương não. Nga phải đi cấp
cứu và nằm điều trị trong bệnh viện nhiều ngày. Bố mẹ Nga đã làm đơn
kiện Hùng ra tòa. Bố mẹ Hùng cho rằng nhà trường cũng phải có trách
nhiệm.

- Trách nhiệm bồi thường thuộc về ai?

Theo Điều 621 BLDS 2005 quy định về bồi thường thiệt
hại do người dưới mười lăm tuổi, người mất năng lực hành vi dân sự gây
ra trong thời gian trường học, bệnh viện, tổ chức khác quản lý, người
dưới mười lăm tuổi trong trường hợp học tại trường mà gây thiệt hại thì
nhà trường phải bồi thường thiệt hại xảy ra.

Trong trường hợp trên, Hùng gây thiệt hại trong thời
gian thuộc sự quản lý của nhà trường, vì trường tổ chức cho các cháu đi
tham quan, vì vậy, trách nhiệm bồi thường thiệt hại thuộc về trường
trung học cơ sở X. Nếu trường học chứng minh được mình không có lỗi
trong việc quản lý (ví dụ Hùng đã không chấp hành quy định chung, trốn
thầy cô ra suối chơi, rồi gây thiệt hại cho Nga) thì bố mẹ Hùng phải bồi
thường.

19. Trách nhiệm bồi thường khi mượn ô tô gây thiệt hại đến tính mạng, tài sản của người khác

A có một chiếc xe 4 chỗ, chuyên làm dịch
vụ chở khách hoặc cho thuê xe tự lái. B – một người bạn, mượn xe A để
đưa gia đình về quê ăn cưới. Từ quê lên, do uống rượu say, B đã đâm xe
vào giải phân cách giữa đường quốc lộ, xe bật ra theo quán tính đã đâm
vào T đang đi xe máy, dẫn đến T bị thương nặng, đưa vào viện cấp cứu
được 1 ngày thì T chết, xe máy bị hủy hoại hoàn toàn. Gia cảnh T rất khó
khăn khi T là trụ cột gia đình, còn bố mẹ già đau yếu sông nương tựa
vào anh; vợ đang mang thai 6 tháng; xe ô tô của A bị hư hỏng nặng. Xe
hỏng khiến A không thể chở khách được.

- Xác định thiệt hại do hành vi trái pháp luật của B gây ra

Đối với A: B đã gây thiệt hại về tài sản cho
A. Theo quy định của Điều 608 BLDS 2005, thiệt hại về tài sản bao gồm:
Tài sản bị mất; tài sản bị huỷ hoại hoặc bị hư hỏng; lợi ích gắn liền
với việc sử dụng, khai thác tài sản; chi phí hợp lý để ngăn chặn, hạn
chế, khắc phục thiệt hại. Trong trường hợp này, hành vi trái pháp luật
của B dẫn đến xe ô tô của A bị hư hỏng nặng; xe hỏng khiến cho A không
thể chở khách hoặc cho thuê được. Vì vậy, B phải bổi thường cho A những
khoản sau:

+ Các chi phí để sửa chữa xe nhằm khôi phục lại tình trạng ban đầu; chi phí khác để hạn chế hoặc khắc phục thiệt hại;

+ Giá trị của chiếc xe bị giảm sút sau khi sửa chữa hư hỏng;

+ Thu nhập A bị mất do không khai thác được chiếc xe trong thời gian chờ sửa chữa

Đối với T: B đã gây thiệt hại về tài sản và tính mạng cho T.

Đối với thiệt hại về tài sản: Do chiếc xe máy của T
bị hư hỏng hoàn toàn, T phải bồi thường giá trị của chiếc xe theo thời
giá thị trường;

Đối với thiệt hại về tính mạng của T: Theo Điều 610
BLDS 2005 và Nghị quyết Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao số
03/2006/ NQ-HĐTP ngày 08/07/2006 Hướng dẫn áp dụng một số quy định của
BLDS 2005 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, thiệt hại do tính mạng
bị xâm phạm bao gồm:

+ Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, chăm
sóc người bị thiệt hại trước khi chết, bao gồm: tiền thuê phương tiện
đưa người bị thiệt hại đi cấp cứu, tiền thuốc và tiền mua các thiết bị y
tế, chi phí chiếu, chụp X quang, xét nghiệm, truyền máu…

+ Chi phí hợp lý cho việc mai táng bao gồm: tiền mua
quan tài, các vật dụng cần thiết cho việc khâm liệm, thuê xe tang, các
khoản chi phí cho việc chôn cất hoặc hoả táng nạn nhân…

+ Khoản tiền cấp dưỡng cho người mà người bị thiệt
hại có nghĩa vụ cấp dưỡng trước khi chết. Trong vụ việc trên, T đang có
nghĩa vụ cấp dưỡng cho bố mẹ già yếu, sống nương tựa vào anh và đứa con
mà vợ anh đang mang thai. Theo quy định của khoản 2 Điều 612 BLDS 2005
về thời hạn hưởng bồi thường thiệt hại do tính mạng, sức khoẻ bị xâm
phạm, B có trách nhiệm bồi thường khoản tiền cấp dưỡng cho bố mẹ T kể từ
thời điểm tính mạng T bị xâm phạm cho đến khi bố mẹ T chết. Đối với con
của T, nếu còn sống sau khi sinh ra sẽ được hưởng tiền cấp dưỡng cho
đến khi đủ mười tám tuổi, trừ trường hợp từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ
18 tuổi đã tham gia lao động và tự nuôi sống bản thân.

+ Khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần: Theo quy
định của Điều 610 BLDS 2005 và Nghị quyết Hội đồng thẩm phán tòa án nhân
dân tối cao số 03/2006/ NQ-HĐTP ngày 08/07/2006 Hướng dẫn áp dụng một
số quy định của BLDS 2005 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, người
xâm phạm tính mạng của người khác phải bồi thường khoản tiền bù đắp tổn
thất về tinh thần cho những người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất
của người bị thiệt hại bao gồm: cha, mẹ, vợ, chồng, con của người bị
thiệt hại. Mức bồi thường do các bên thoả thuận. Nếu không thoả thuận
được thì mức bồi thường căn cứ vào mức độ tổn thất về tinh thần, số
lượng người thân thích của họ, nhưng tối đa không quá 60 tháng lương tối
thiểu do nhà nước quy định tại thời điểm giải quyết việc bồi thường.

- A là người cho B mượn xe có phải chịu trách nhiệm gì không?

Nếu A biết B không có bằng lái nhưng vẫn cho B mượn
xe thì A cũng có một phần lỗi và phải chịu trách nhiệm đối với một phần
thiệt hại;

Nếu B có bằng lái, xe của A bảo đảm đủ điều kiện về
an toàn để lưu hành thì A hoàn toàn không có lỗi đối với thiệt hại do B
gây ra. B phải hoàn toàn chịu trách nhiệm.

20. Quy định của pháp luật khi nguồn nguy hiểm cao độ gây ra thiệt hại

A là lái xe làm hợp đồng cho Công
ty vận tải Z. Một lần khi đang lái xe chở hàng xuống cầu, xe của A đột
ngột hỏng phanh. A đã cố gắng để kìm tốc độ của xe nhưng kết quả xe của A
đâm liên tiếp theo phản ứng dây chuyền 4 chiếc xe đi trước, khiến các
xe này bị hư hỏng.

- Thiệt hại do A hay tự chiếc xe gây ra?

Trong tình huống này, thiệt hại do tự bản thân hoạt
động của chiếc xe gây ra. A không có lỗi trong việc điều khiển vì tình
huống quá bất ngờ, nằm ngoài sự kiểm soát của A. Theo Điều 623 BLDS
2005, xe ô tô là phương tiện giao thông vận tải cơ giới – là nguồn nguy
hiểm cao độ. Trong trường hợp này, thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ
gây ra.

- Ai có trách nhiệm bồi thường?

Theo Điều 623 BLDS 2005 và Nghị quyết Hội đồng thẩm
phán tòa án nhân dân tối cao số 03/2006/ NQ-HĐTP ngày 08/07/2006 Hướng
dẫn áp dụng một số quy định của BLDS 2005 về bồi thường thiệt hại ngoài
hợp đồng, chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại do
nguồn nguy hiểm cao độ gây ra; nếu chủ sở hữu đã giao cho người khác
chiếm hữu, sử dụng thì người này phải bồi thường, trừ trường hợp có thoả
thuận khác. Trong trường hợp trên, A là người đang trực tiếp chiếm hữu,
sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ theo nhiệm vụ do Công ty Z giao cho.
Công ty Z vẫn đang nắm giữ, quản lý, khai thác, hưởng công dụng, lợi tức
từ nguồn nguy hiểm cao độ, vì vậy, không phải A là người được chuyển
giao chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ để khai thác, hưởng lợi.
Vì vậy, Công ty Z là chủ sở hữu chiếc xe phải chịu trách nhiệm bồi
thường thiệt hại.

- Những trường hợp nào chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ không phải bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra?

+ Trường hợp chủ sở hữu đã giao nguồn nguy hiểm cao
độ cho người khác chiếm hữu, sử dụng, khai thác, như cho thuê, cho mượn,
bán trả góp nhưng trong thời gian người mua chưa trả hết tiền…;

+ Thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi cố ý của người bị thiệt hại như người bị thiệt hại cố ý lao vào xe để tự tử…

+ Thiệt hại xảy ra trong trường hợp bất khả kháng hoặc tình thế cấp thiết;

+ Trường hợp nguồn nguy hiểm cao độ bị người khác
chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật mà chủ sở hữu không có lỗi khi nguồn
nguy hiểm cao độ bị chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật

21. Quy định của pháp luật khi người làm công, người học việc gây thiệt hại

P là chủ cửa hiệu sửa chữa xe máy; Q – 16
tuổi là thợ đang học việc. Một lần, sau khi được P giao thay dây ga cho
chiếc xe máy của khách, Q thử ga thấy xe nổ tốt. Chợt nhớ phải đi mua
bình ác quy mới do người chú họ nhờ, Q tiện thể nổ máy đi luôn, vì biết
khách hẹn chiều mới đến lấy xe. Vì vội vàng, phóng nhanh, Q đã tông xe
vào K một người đi xe máy khác, làm người này bị thương phải đi cấp cứu
bệnh viện; xe máy của họ và xe máy Q đang điều khiển đều bị hư hỏng.

- Ai phải bồi thường thiệt hại cho K?

Q là người gây thiệt hại về tài sản, sức khoẻ cho K.
Thiệt hại Q gây ra cho K không phải khi đang thực hiện công việc được
giao. Vì vậy, Q phải tự bồi thường thiệt hại về sức khoẻ và tài sản cho
K.

- Ai phải bồi thường thiệt hại chiếc xe máy của khách mà Q làm hư hỏng?

Chiếc xe máy do khách giao cho cửa hàng của P sửa
chữa, vì vậy, P có nghĩa vụ trông giữ, bao quản. Việc Q – thợ học việc
của P làm hư hỏng xe, P phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Theo
Điều 622 BLDS 2005 – Bồi thường thiệt hại do người làm công, người học
nghề gây ra “Cá nhân, pháp nhân và các chủ thể khác phải bồi thường
thiệt hại do người làm công, người học nghề gây ra trong khi thực hiện
công việc được giao và có quyền yêu cầu người làm công, người học nghề
có lỗi trong việc gây thiệt hại phải hoàn trả một khoản tiền theo quy
định của pháp luật”. Trong trường hợp này, Q cũng có lỗi đã tự ý lấy xe
đi (Q mới 16 tuổi nên chưa có bằng lái) và không làm chủ được tốc độ gây
thiệt hại cho K, vì vậy, Q phải hoàn trả cho P một khoản tiền theo quy
định của pháp luật.

Vì Q 16 tuổi nên nếu Q không có đủ tài sản để bồi
thường, P có thể yêu cầu người đại diện của Q (bố mẹ hoặc người giám hộ)
bồi thường phần còn thiếu theo Điều 606 BLDS 2005.

22. Quy định của pháp luật
về bồi thường thiệt hại cho người bị oan do người có thẩm quyền trong
hoạt động tố tụng hình sự gây ra

Công an huyện H bắt quả tang một ổ đánh
bạc tại nhà A. Khi thấy hô công an đến, mọi người trong nhà bỏ chạy toán
loạn, T hốt hoảng cũng chạy theo. Công an đã dùng dùi cui đánh, gây
thương tích cho T và một số người khác, sau đó bắt 12 người, trong đó có
T đưa lên công an huyện. T bị tạm giữ 2 ngày, bị thu giữ 1 điện thoại
di động và 8 triệu đồng. Qua điều tra, công an xác định T là người họ
hàng, làm nghề lái xe, đến nhà A trả tiền vay, nên đã huỷ quyết định tạm
giữ đối với T.

- T có được bồi thường thiệt hại không?

Theo khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 388/2003/NQ-UBTVQH 11
của Uỷ ban thường vụ quốc hội Về bồi thường thiệt hại cho người bị oan
do người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự gây ra, “Người bị
tạm giữ mà có quyết định của cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động tố
tụng hình sự huỷ bỏ quyết định tạm giữ vì người đó không thực hiện hành
vi vi phạm pháp luật” thuộc trường hợp được bồi thường thiệt hại.

- Cơ quan nào có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho T?

Công an huyện là cơ quan đã ra lệnh tạm giữ T có
trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho T theo Điều 10 Nghị quyết
388/2003/NQ-UBTVQH 11 của Uỷ ban thường vụ quốc hội Về bồi thường thiệt
hại cho người bị oan do người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình
sự gây ra.

- T được bồi thường những thiệt hại nào?

Trong vụ việc trên, T được bồi thường các thiệt hại sau:

+ Thiệt hại về sức khoẻ do T bị đánh, gây thương tích;

+ Thiệt hại về tài sản: T có quyền yêu cầu được trả lại tài sản đã bị thu giữ gồm điện thoại và 8 triệu đồng.

+ Thiệt hại do thu nhập thực tế bị mất trong thời gian bị tạm giữ, trong thời gian nghỉ để điều trị thiệt hại về sức khoẻ.

23. Nghĩa vụ cấp dưỡng cho
những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng có chấm dứt
không khi người gây thiệt hại chết?

A là lái xe, do một lần uống rượu say, không làm chủ
được tay lái đã gây thiệt hại đến tính mạng anh K. A đã bồi thường các
chi phí cho việc mai táng người bị thiệt hại cũng như một khoản tiền bù
đắp tổn thất về tinh thần cho thân nhân người thiệt mạng. Do hoàn cảnh
kinh tế khó khăn, còn khoản tiền cấp dưỡng cho 2 đứa con chưa thành niên
của anh B (đứa lớn 7 tuổi, đứa nhỏ 2 tuổi) A thoả thuận với chị B – vợ
anh K sẽ cấp dưỡng theo định kỳ mỗi năm 10 triệu đồng. Một năm sau, A bị
bệnh mất.

- Nghĩa vụ cấp dưỡng của A đối với 2 đứa con chưa thành niên của anh B có chấm dứt không khi A chết?

Bồi thường thiệt hại, trong đó có bồi thường tiền cấp
dưỡng là một nghĩa vụ tài sản của người có hành vi xâm phạm tính mạng.
Nhằm tôn trọng quyền tự do thoả thuận của các bên, cũng như tạo điều
kiện thuận lợi cho người gây thiệt hại có điều kiện thực hiện nghĩa vụ
bồi thường, các bên có thể thoả thuận phương thức bồi thường toàn bộ một
lần hoặc theo định kỳ. Trong trường hợp này, A thoả thuận với chị B sẽ
thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng theo định kỳ, nhưng mới được 1 năm thì A
mất. Thông thường, theo Điều 61 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000,
nghĩa vụ cấp dưỡng chấm dứt khi người cấp dưỡng hoặc người được cấp
dưỡng chết. Tuy nhiên, trong trường hợp này, nghĩa vụ bồi thường tiền
cấp dưỡng là một nghĩa vụ tài sản do A để lại, không phải là một nghĩa
vụ nhân thân. Vì vậy, nghĩa vụ bồi thường tiền cấp dưỡng không chấm dứt
khi A chết. Chị B có quyền yêu cầu những người thừa kế của A thanh toán
nghĩa vụ này trong khối di sản thừa kế do A để lại.

Khoản tiền cấp dưỡng được tính cho đến khi các con
của K tròn 18 tuổi, trừ khi từ đủ 15 tuổi, chúng đã tham gia lao động và
tự nuôi sống bản thân.

24. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do cây cối gây ra

A bán cho B 5 cây bạch đàn. B đã trả tiền
và theo thoả thuận, B sẽ tự chặt chuyên chở. B thuê N và M chặt cây
mang về xưởng cho mình. Đang chặt dở đến cây thứ 4, N và M mệt nên nghỉ.
Không ngờ gió to, cây đổ làm sạt mái nhà bà C ở cạnh đó. Bà C bắt đền A
phải bồi thường cho mình. A cho rằng N, M phải chịu trách nhiệm.

- Trách nhiệm bồi thường thuộc về ai?

A bán cây cho B, theo thoả thuận, B đã
trả tiền và sẽ tự chặt cây mang đi, vì vậy, B đã trở thành chủ sở hữu
của 5 cây bạch đàn đó. Theo Điều 626 BLDS 2005, Chủ sở hữu phải bồi
thường thiệt hại do cây cối đổ gẫy gây ra, trừ trường hợp thiệt hại xảy
ra hoàn toàn do lỗi của người bị thiệt hại hoặc do sự kiện bất khả
kháng. Vì vậy, B có trách nhiệm phải bồi thường thiệt hại do cây đổ gaat
thiệt hại cho bà C.

- N, M có phải chịu trách nhiệm gì không?

N, M là người được B thuê chặt cây và mang cây về
xưởng, vì vậy, N, M là người làm công của B. Theo Điều 622 BLDS 2005,
người thuê người làm công “có quyền yêu cầu người làm công có lỗi trong
việc gây thiệt hại phải hoàn trả một khoản tiền theo quy định của pháp
luật”. Trong trường hợp này, N, M có lỗi bất cẩn, gây ra thiệt hại. Vì
vậy, N, M phải liên đới thực hiện nghĩa vụ hoàn trả khoản tiền bồi
thường cho B.

25. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do nhà cửa, công trình xây dựng khác gây ra.

Hợp tác X có một khu nhà kho cũ, có tường
rào xây bằng gạch bao quanh. Hợp tác xã cho anh T thuê để làm xưởn